Noam Chomsky over Leninisme: Alles wat u moet weten

Noam Chomsky is een beroemd Amerikaans politiek filosoof en cultuurwetenschapper.

Hij is een van de meest invloedrijke figuren van links in de afgelopen eeuw, en heeft zijn hele carrière lang krachtig zijn merk van libertair socialisme verdedigd.

Chomsky is tegen staatsmacht en autoritarisme, omdat hij gelooft dat dit in een vicieuze cirkel terug naar het fascisme leidt.

Als anarchosyndicalist steunt Chomsky kleine arbeidersraden die hun eigen zaken regelen.

Vladimir Lenin, daarentegen, was de vader van de Russische bolsjewistische revolutie van 1917 en was een groot voorstander van het gebruik van politiek geweld om de communistische visie te verwezenlijken.

Lenin geloofde in staatsmacht en totalitair beleid als een manier om de wereld te vormen zoals hij en zijn volgelingen dat nodig achtten.

Dit is waarom ze het zo oneens zijn.

Noam Chomsky's kijk op het Leninisme

Leninisme is de politieke filosofie ontwikkeld en verspreid door Vladimir Lenin.

Haar belangrijkste overtuiging is dat een toegewijde kerngroep van opgeleide communisten de arbeidersklasse moet verenigen en een communistisch systeem moet installeren.

Het leninisme legt de nadruk op het geloof in volledige afschaffing van het kapitalisme door zo nodig met militante middelen de politieke macht te grijpen en te behouden.

Hoewel het beweerde gericht te zijn op de opvoeding van de arbeidersklasse en de vestiging van een communistische utopie, leidde het Leninisme tot wijdverbreide politieke onderdrukking, massamoord en veronachtzaming van de mensenrechten en de vrijheid van meningsuiting.

Apologisten beweren dat het Leninisme onvolmaakt was, maar dat het werd bezoedeld door de breuken en conflicten van de toenmalige Russische samenleving.

Critici als Chomsky betogen dat het Leninisme slechts een machtsgreep was van fanatici die het communisme gebruikten als een vernisje om de Russische samenleving in hun eigen voordeel te besturen.

Chomsky vindt Lenins filosofie gevaarlijk en onjuist.

Critici hebben Chomsky ervan beschuldigd Leninisme en Stalinisme ten onrechte over één kam te scheren.

Zoals Chomsky zegt in antwoord op de vraag van een vrouw over deze kwestie:

"Ik heb erover geschreven en uitgelegd waarom ik denk dat het waar is," zegt Chomsky.

"Lenin was een rechtse afwijking van de socialistische beweging, en hij werd zo beschouwd. Hij werd zo beschouwd door de mainstream marxisten. We vergeten wie de mainstream marxisten waren, omdat ze verloren hebben."

Chomsky verwijst naar figuren als de leidende marxistische intellectuelen Antonie Pannekoek en Rosa Luxemburg als voorbeeld van degenen die Lenin veroordeelde en waarmee hij het oneens was.

Chomsky's punt en bewering hier is dat Lenin het niet echt eens was met de communistische en socialistische idealen van solidariteit en bevrijding van kapitalistische onderdrukking.

Volgens Chomsky geloofde Lenin juist in een reactionaire en autoritaire versie van het opdringen van het socialisme aan mensen als onderdeel van een groots ideologisch en economisch project.

Waarom is Chomsky tegen het Leninisme?

Chomsky's grote probleem met het Leninisme is hetzelfde als dat van de mainstream marxisten uit Lenins tijd: zij geloven dat het een totalitair statisme was, vermomd onder de vlag van arbeidersrechten.

Zij beschouwen Lenins beweging als bepaald door een "opportunistisch vanguardisme".

Met andere woorden, het Leninisme was het idee van een kleine elite die namens het volk de macht greep en de maatschappij maakte zoals zij dat wilde. Het feit dat het zogenaamd voor het welzijn van het volk was, is waar de leugen vandaan komt, volgens Chomsky, omdat de doelpalen altijd verplaatst kunnen worden.

Deze machtsongelijkheid van het leninisme en zijn verlangen om volksbewegingen te manipuleren is wat Chomsky voorstelt als een voortzetting van een imperialistische, elitaire mentaliteit.

Het van links begrepen marxisme draaide om een spontane arbeidersbeweging, niet om een intellectuele voorhoede.

Toch steunde Marx het idee dat enige heropvoeding en dwang nodig zou kunnen zijn om af te komen van kapitalistische economische vormen en ongeorganiseerde, onproductieve systemen in de samenleving.

Toen Lenin in het voorjaar van 1917 naar Rusland terugkeerde, leek hij in principe akkoord te gaan met het communistische ideaal van arbeiders die de productie controleren en met een libertair socialistisch model.

Maar na de val van de macht werd Lenin dronken van de macht, aldus Chomsky. Op dat moment ontmantelde Lenin fabrieksraden en arbeidersrechten, en centraliseerde hij de staatscontrole.

In plaats van vast te houden aan het op vrijheid gebaseerde model dat hij eerder had omarmd, ging Lenin terug naar een ijzeren vuist.

Dit was eigenlijk zijn echte standpunt, volgens Chomsky, en Lenins poging tot links was eigenlijk gewoon opportunisme.

Zijn Chomsky en Lenin het ergens over eens?

Volgens Chomsky zijn de meeste volksbewegingen sinds de 17e eeuw "spontaan, libertair en socialistisch" van aard.

Als zodanig is hij het eens met de meer vrijheidsgezinde en egalitaire verklaringen van Lenin in de herfst van 1917, toen hij terugkeerde naar Rusland.

Hij gelooft echter - net als andere mainstream-marxisten uit Lenins tijd - dat Lenins tijdelijke wending naar een minder statistische versie van het socialisme slechts bedoeld was om de volksbeweging te coöpteren.

Feit is dat Chomsky gelooft dat Lenin een nep-linkser was.

Dit betekent dat Chomsky, die zichzelf beschouwt als echt links, het niet echt eens is met het Leninisme omdat hij het een onoprechte en cynische beweging vindt.

Aan de andere kant steunen Chomsky en Lenin beiden het omverwerpen van het kapitalisme.

Lenin gelooft gewoon dat machiavellistische technieken moeten worden gebruikt om dit daadwerkelijk te doen en te handhaven, terwijl Chomsky gelooft dat het vanzelf tot stand komt als het volk zijn stem verheft, boycot en betrokken raakt bij het politieke proces.

Wat zijn Chomsky's kernovertuigingen?

Chomsky is in wezen een libertaire socialist. Zijn filosofie is anarchosyndicalisme, een linkse vorm van libertarisme...

Zijn belangrijkste overtuigingen draaien om arbeiderscoöperaties en gedecentraliseerde staatsstelsels die voorrang geven aan persoonlijke vrijheid.

Chomsky heeft zich consequent uitgesproken tegen wat hij beschouwt als de incestueuze relatie tussen massamedia en bedrijfs-, staats- en militaire macht.

De verkopers van dit systeem zijn politici die journalisten zijn, die Chomsky scherp heeft bekritiseerd.

Lenin, zelf een "scherpzinnig politicus", was in Chomsky's ogen slechts een van de vele nepfiguren.

De top vijf van meningsverschillen tussen Chomsky en Lenin

1) Directe democratie versus elitaire staatsmacht

Chomsky is een voorstander van directe democratie, terwijl Lenin het idee steunde van een elitaire kern die zou doen wat zij het beste achtte voor iedereen.

Als "libertair anarchist" of anarchosyndicalist gelooft Chomsky dat het gebruik van centrale staatsmacht bijna altijd verkeerd is, zelfs als het zogenaamd in het belang is van

Zoals Heiko Koo opmerkt:

"Daarmee bedoelt hij iemand die de ontmanteling van alle ongerechtvaardigde autoriteit en onderdrukking uitdaagt en oproept, iemand die strijdt voor de verwezenlijking van de volledige ontplooiing van elk individu en het collectief, door middel van een regering van "industriële organisatie" of "radencommunisme"."

2) Werknemerscoöperaties versus een gecentraliseerde overheidseconomie.

Chomsky steunt arbeiderscoöperaties en een door arbeiders gecontroleerde economie.

Na zijn machtsovername schafte Lenin de arbeiderscoöperaties af en centraliseerde de staatscontrole.

Reeds begin 1918 volgde Lenin zijn ideologie dat een "arbeidersleger" nodig zou zijn om alle boeren en burgers achter de grote leider te krijgen.

Zoals Chomksy zei, "dat heeft niets met socialisme te maken."

In feite beschouwt Chomsky het Leninisme als slechts een andere vorm van autoritarisme van bovenaf, dat een kleine elite onrechtvaardige macht laat uitoefenen over arbeiders en gezinnen.

"De grote aantrekkingskracht van de Leninistische doctrine op de moderne intelligentsia in perioden van conflict en omwenteling. Deze doctrine geeft de 'radicale intellectuelen' het recht om de staatsmacht in handen te krijgen en de harde heerschappij van de 'Rode Bureaucratie', de 'nieuwe klasse', op te leggen," schrijft Chomsky.

3) Kritisch denken versus staatsideologie

Chomsky is altijd een groot voorstander geweest van progressief onderwijs dat studenten leert kritisch te denken en vraagtekens te zetten bij autoriteit.

Lenin, daarentegen, stond achter een onderwijssysteem dat het Sovjetdogma afdwong met rigide conformiteit.

In zijn essay "de Sovjet-Unie versus het socialisme" beweert Chomsky dat de USSR en het Leninisme slechts een vals front waren om echte positieve veranderingen tegen te houden.

"De Sovjet-leiding doet zich dus voor als socialistisch om haar recht om de knuppel te hanteren te beschermen, en westerse ideologen nemen dezelfde pretentie aan om de dreiging van een meer vrije en rechtvaardige samenleving af te wenden.

"Deze gezamenlijke aanval op het socialisme is zeer effectief geweest in het ondermijnen ervan in de moderne tijd."

4) Waarheid versus macht

Chomsky vindt de waarheid belangrijker dan macht of aan de "juiste" kant staan.

Chomsky is bijvoorbeeld erg tegen de Israëlische acties in Palestina, maar vindt ook de Boycot Divestment Sanctions (BDS) beweging nep en vol overdreven propaganda.

Volgens Chomsky "reconstrueerde Lenin in feite de tsaristische systemen van onderdrukking" in Rusland, en zijn brute gebruik van de Tsjeka en de geheime politie zijn daar een perfect voorbeeld van.

Tegelijkertijd wordt Chomsky's bewering dat centralisatie en staatsmacht in strijd zijn met het marxisme betwist, omdat Marx heeft gezegd dat centralisatie noodzakelijk is om de productie op gang te brengen en de rijkdom te verdelen om uit het hamsterwiel van het kapitalistische systeem te komen.

5) Vrije meningsuiting versus loyaliteit

Chomsky gelooft in vrije meningsuiting, zelfs als die uitspraken bevat die hij schadelijk of volkomen verkeerd acht.

Lenin en de daaropvolgende Sovjetregeringen geloofden sterk dat de publieke opinie gecontroleerd en gecorrigeerd moest worden.

Lenin gebruikte de geheime politie om degenen die zich tegen zijn regering uitspraken meedogenloos op te pakken, te vervolgen en gevangen te zetten.

Chomsky daarentegen vindt dat zelfs zeer impopulaire of beledigende meningen beschermd moeten worden.

In feite heeft Chomsky (die Joods is) in het verleden grote controverse veroorzaakt omdat hij zelfs de rechten van de vrije meningsuiting van een fervente neonazi verdedigde.

Wie heeft er gelijk?

Als u links bent en in het socialisme gelooft, vraagt u zich misschien af wie correcter is: Chomsky of Lenin?

Veel westerse linksmensen zouden Chomsky kunnen zeggen, omdat hij rationaliteit, gematigde standpunten en geweldloosheid als basis voor zijn idealen gebruikt.

Anderen betogen echter dat Lenin eigenlijk realistischer was en dat Chomsky min of meer een aansteller is die vanuit zijn luie stoel spreekt, terwijl Lenin verwikkeld was in een echte oorlog en strijd, niet alleen in theorie.

Hoewel dit misschien oneerlijk is gezien Chomsky's eigen activisme op straatniveau en zijn jarenlange werk voor burgerrechten, is het zeker waar dat Chomsky nooit een nationale politieke leider is geweest die een staatsgreep of revolutie heeft geleid.

Inderdaad, Chomsky heeft genoeg tegenstanders ter linkerzijde, zoals Dash de internet-marxist die schrijft dat:

"Noam Chomsky's politieke uitspraken zijn als een giftige hersenschimmel die al het linkse discours waarmee ze in contact komen besmet," schrijft Dash, eraan toevoegend dat wat hem het meest kwaad maakt zijn:

"Het aantal anarchisten dat eindeloos gebruik maakt van die fucking obscene hot takes over Lenin en Marx van Chomsky, als de (enige) bron die ze nodig hebben om die onzin te spuwen."

Het belangrijkste meningsverschil met Chomsky over Leninisme van sommigen ter linkerzijde is dat hij het mis heeft over Lenin als contrarevolutionair of onoprecht.

Zij zien dit als handige retoriek waarmee Chomksky alle onaangenaamheden en het autoritaire karakter van Lenins harde bewind uit de weg gaat, zonder toe te geven dat een deel daarvan misschien onvermijdelijk was of het product van de tijd en de Russische context zelf.

Critici beschuldigen Chomsky er ook van het wrede en dictatoriale regime van Pol Pot in Cambodja goed te praten en tegelijkertijd Lenin te demoniseren als een voorbeeld van pure hypocrisie.

"In Chomsky's geschriften uit die tijd wordt Pol Pot stilletjes geïmpliceerd als een nobele uitzondering met de beste bedoelingen, maar Vladimir Lenin is een "rechtse opportunistische zelfdienende dictator?".

"Waarom biedt Chomsky het revolutionaire voordeel van de twijfel alleen hier aan, in de absoluut meest onjuiste situatie in de tweede helft van de twintigste eeuw waarvoor het voordeel van de twijfel kan worden uitgebreid?" vraagt Dash.

Eindoordeel

Chomsky en Lenin staan aan heel verschillende kanten van het linkse spectrum.

Dat komt omdat Chomsky een gedecentraliseerde, vrijheidsbevorderende visie van het socialisme steunt, terwijl Lenin uiteindelijk een meer gecentraliseerde, loyaliteitsbevorderende versie van het socialisme steunde.

Hoewel sommige van hun doelen met betrekking tot de afschaffing van het kapitalisme overeenkomen, zijn hun oplossingen totaal verschillend.

Feit is echter dat het Leninisme een ideologie was die zich ontwikkelde in de razende oven van revolutie en burgeroorlog, terwijl de ideeën van Chomsky zijn ontwikkeld in de collegezalen van MIT en enkele protestmarsen.

Niettemin is het duidelijk dat vanuit ideologisch oogpunt de twee mannen van mening verschillen over de juiste rol van de staat en het politieke gezag bij de ontmanteling van het kapitalisme.

Het is ook duidelijk dat Chomsky een veel andere kijk heeft op wat echt socialisme en marxisme in de praktijk zouden moeten zijn dan Lenin.

Vond je mijn artikel leuk? Like me op Facebook om meer van dit soort artikelen in je feed te zien.